A exposición a baixas temperaturas asóciase coa intensificación de enfermidades na poboación vulnerable a medio e longo prazo, xunto coa acción oportunista dos axentes infecciosos. Por esta razón, os seus efectos en saúde son máis difusos dificultando a identificación das baixas temperaturas como un risco presente tanto por pacientes, como por profesionais e público xeral. Así mesmo, esta influencia difusa das baixas temperaturas sobre a saúde dificulta a aplicación de accións específicas de prevención.

Porén, é necesario diminuír os riscos para a saúde da poboación derivados dos factores ambientais e os seus condicionantes, diminuíndo a carga de enfermidades causadas por eles, identificando novas ameazas derivadas e facilitando o desenvolvemento de políticas en materia de saúde ambiental. Por iso, publícase o “Plan Nacional de actuacións preventivas por baixas temperaturas” que se atopa baixo o ámbito de aplicación do Plan Estratéxico de Saúde e Medioambiente (PESMA).

As vagas de frío non afectan a poboación do mesmo xeito, polo que é importante identificar os grupos de risco e ter en conta os efectos que poden influír, como son as condicións de vida, as da vivenda ou os niveis de contaminación ambiental. Os principais grupos de risco son as:

• Persoas maiores de máis de 65 anos.
• Persoas con enfermidades crónicas susceptibles de ser agravadas nas situacións de estrés prolongado. En especial aquelas persoas que padecen de enfermidade cardiovascular, respiratoria, neurolóxica, hipotiroidismo e diabetes ou trastornos psiquiátricos.
• Mulleres xestantes, poden ter complicacións no parto.
• Recén nacidos e lactantes.
• Persoas que toman medicamentos que poden potenciar os síntomas ligados ao frío ao interferir cos mecanismos adaptativos do organismo como son os vasodilatadores, depresores do SNC, relaxantes musculares, etc.
• Persoas de mobilidade reducida, desnutridas, con esgotamento físico, casos de intoxicación etílica.
• Persoas que traballan ao aire libre.
• Persoas que practican deportes ao aire libre en zonas frías.
• Todas as persoas sen fogar e que sofren pobreza ou baixo estatus económico.

A exposición a baixas temperaturas pode provocar hipotermia, conxelación, debilitar a resposta defensiva do noso corpo, conducir a un sobre-estrés do organismo provocando unha descompensación orgánica, aumentar a incidencia doutras complicacións de saúde (aumento dos diagnósticos por depresión ou ansiedade, etc.), accidentes de tráfico e caídas por placas de xeo, incendios e intoxicacións por monóxido de carbono, entre outros.

A consecuencia máis grave da exposición ao frío é a hipotermia, cuxos síntomas máis frecuentes son:

• Diminucíón considerable da temperatura corporal.
  
• Tremor/tiritona, contraccións involuntarias dos músculos.
• Descoordinación, torpeza e falta de destreza.
• Confusión, dificultade de concentración e alteración da memoria.
• Diminución ou ausencia de sensibilidade.
• Dor en músculos ou articulacións.
• Rixidez e cambras.
• Conxelacións locais.

As principais recomendacións sanitarias para previr os efectos negativos para a saúde das baixas temperaturas, son:

No exterior

En caso de ser necesario saír de casa, centralice as actividades no exterior durante as horas nas que se rexistren as temperaturas máis elevadas e teña en conta as seguintes precaucións:

• ​Usar roupa lixeira, non apertada e que transpire. Empregar varias capas de roupa lixeiras superpostas en lugar dunha soa de tecido groso
Prestar especial atención á protección da cabeza, o pescozo, os pés e as mans, porque son as zonas máis sensibles e de maior perda de calor.
Empregar roupa de abrigo resistente ao vento e á humidade e calzado impermeable e antiescorregadiza.
Procurar permanecer seco, xa que a roupa mollada arrefría o corpo rapidamente.
En caso de ter que realizar un traballo físico baixo o frío, debe facerse con precaución, suavemente, procurando non esgotarse, especialmente se se sofre algunha doenza de tipo cardiorrespiratorio ou hipertensión.
Respirar polo nariz e non pola boca, xa que o aire quéntase ao pasar pola fosas nasais e así diminúe o frío que chega aos pulmóns.
Beber líquidos quentes e azucrados, salvo contraindicación médica e evitar as bebidas alcohólicas.
Extremar as precaucións no caso de que haxa xeo na rúa para evitar caídas que poden producir fractura de cadeira ou doutros ósos.