É un gas radioactivo de orixe natural. É un gas nobre, polo tanto inerte (non reacciona con outros elementos químicos), incoloro, inodoro e insípido, que forma parte da cadea radioactiva de orixe natural do Uranio e en menor medida do Torio. Os isótopos do radon son o ²²²Rn, radon-222, produto de desintegración do uranio, e o torón (²²⁰Rn, radon-220) e p actinón (²¹⁹Rn, radon-219), produtos de la desintegración del uranio y el torio. Dende o punto de vista epidemiolóxico e de saúde pública, o radon-222, a partir de agora radon, é o máis relevante, pois comprende un 80% de todo o radon na natureza.

Fontes principais

O radon emana de rocas e chans e pasa ao aire, onde se desintegra e emite outras partículas radioactivas. Ao aire libre, o radon dilúese rapidamente ata alcanzar concentracións moi baixas e non soe ser perigoso salvo situacións anticiclónicas onde a altura de mestura diminúe considerablemente. A súa concentración media no aire libre varia de 5 Bq/m³ a 15 Bq/m³. A concentración depende da súa natureza e composición. Nos chans graníticos e moi fracturados, por exemplo, a emanación de radon dáse con máis facilidade que outros chans impermeables.

Referencia lexislativa e acordos internacionais

A Directiva 2013/59/Euratom do Consello, do 5 de decembro de 2013, pola que se establecen norma de seguridade básicas para a protección contra os perigos derivados da exposición a radiacións ionizantes, obriga os Estados Membros a establecer niveis nacionais de referencia para as concentracións de radon en recintos pechados e adoptar medidas adecuadas para limitar a penetración do radon nos edificios. Indicase que os niveis de referencia para o medio anual de concentración de actividade no aire non superará os 300 Bq/m3, que equivalen aproximadamente a 10 mSV anuais segundo cálculos da Comisión Internacional de Protección Radiolóxica, a menos que este xustificado polas circunstancias existentes a nivel nacional.

En España, para a transposición parcial desta Directiva, mediante o Real Decreto 732/2019, do 20 de decembro, polo que se modifica e aproba o novo Código Técnico de Edificación, CTE, introduxéronse unha serie de cambios, entre eles, o texto proposto para o novo CTE HS6 Protección Gas radon, onde se introduce unha nova esixencia básica de salubridade HS6, de protección fronte ao gas radon, polo cal obrigase a que, nos edificios sitios nos términos municipais nos que se apreciou un nivel de risco non depreciable, se dispoñan os medios adecuados para limitar o risco previsible de exposición inadecuada no seu interior, a radon procedente do terreo.

Calidade do aire interior

Os dous factores que influirán de forma máis relevante na concentración do radon en interiores son: o contido en radon en subsolo e a roca nai, e o grado de illamento do subsolo. É dicir, a composición do chan debaixo e arredor do edificio e a facilidade coa que o radon migra cara o edificio.

Tal como se mostra na figura, o radon penetra nos edificios pola difusión ou advección, dende o subsolo (onde se atopa en concentracións tipicamente de varios miles de Bq/m₃) e acumulase progresivamente senón existen medidas de mitigación ou ventilación adecuada. Como a presión interior dos edificios é habitualmente menor ca presión do subsolo sobre a que se asenta o edificio, este exerce un efecto de baleiro que atrae ao radon do subsolo cara o interior.

O radon penetra nos interiores por múltiples lugares, sendo algunhas vías de penetración máis importantes que outras. Estas vías son: fendas en paredes e muros baixo o nivel de subsolo, espazos arredor das canalizacións, fisuras na placa ou porosidade dos materiais, xuntas de construción, materiais de construción, auga corrente, gas, achegas de exterior e desaugadoiros.

A principal vía de penetración debese á filtración dende o terreo a través de fendas e fisuras do inmoble no soto si se dispón del, penetrando dende as rochas do subsolo por difusión cara o interior do edificio.

Outra fonte de radon no interior pode ser a emanación dos propios materiais de construción do edificio que non soe superar o 20% da concentración do radon interior, inda que hai unha gran variabilidade.

Efectos na saúde

O radon foi declarado carcinóxeno humano pola Axencia de Protección Ambiental Norteamericana (EPA) en 1987 e pola Axencia Internacional de Investigación sobre o Cancro (IARC) en 1988.

Existen numerosos estudos que demostran de modo contundente que o radon causa un número substancial de casos de cancro de pulmón na poboación xeral, e tamén suxiren que non é posible descartar un aumento do risco de cancro de pulmón incluso por debaixo de 200 Bq/m₃.